Έλλειψη ηγεσίας στην Ευρώπη

Η επιβίωση του κοινού νομίσματος της Ε.Ε., η ελεύθερη μετακίνηση μεταξύ εθνικών συνόρων και η διατλαντική συλλογική ασφάλεια τίθεται υπό αμφισβήτηση. Οι ευρωπαίοι ηγέτες είτε βρίσκονται σε άρνηση είτε μένουν με τα χέρια σταυρωμένα.

Πως μπορεί ένας ευρωπαίος ηγέτης να επιτρέπει να κινδυνεύσουν αυτοί οι πυλώνες της ευημερίας ολόκληρης της ηπείρου? Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν ευρωπαίοι ηγέτες, μόνο μία γερμανίδα καγκελάριος, ένας γάλλος πρόεδρος, ένας ιταλός πρωθυπουργός και άλλοι που προφασίζονται ένα ευρωπαϊκό όραμα, αλλά ποτέ δεν κοιτάνε πέρα από τα δικά τους τοπικά συμφέροντα.

Η αποσύνθεση της Ευρώπης αποτελεί επίσης πρόβλημα για τους Αμερικανούς. Μία διάλυση του ευρώ θα μπορούσε να βυθίσει την παγκόσμια οικονομία. Μία διάλυση του ΝΑΤΟ θα σήμαινε ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να επωμιστούν ακόμη μεγαλύτερο βάρος αναφορικά με την ασφάλεια. Καθώς έχει περάσει ήδη ένας χρόνος κρίσης χρέους, οι κορυφαίοι ηγέτες εξακολουθούν να μην μπορούν να πάρουν τις απαραίτητες αποφάσεις. Η εποικοδομητική διαδικασία εξόδου  από την κρίση θα ήταν η αναδιάρθρωση των μεγάλων ελλειμμάτων, η ανακεφαλαιοποίηση των μεγάλων τραπεζών που έχουν επηρεαστεί από την κατάσταση και η χαλάρωση των μέτρων λιτότητας τόσο ώστε οι χώρες-οφειλέτες να ξαναγίνουν φερέγγυες. Η Ευρώπη ενωμένη θα ήταν σε θέση να χρηματοδοτήσει μία τέτοια λύση (από New York Times).

Αυτό που χρειάζεται είναι η πολιτική ηγεσία της Ευρώπης να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να χαράξει την πορεία της ευρωζώνης του μέλλοντος. Και αυτή η πορεία δεν μπορεί να είναι διαφορετική από το να προχωρήσουμε σε βαθύτερο στάδιο οικονομικής ενοποίησης (θέσπιση ευρωομολόγου, κλπ.). Η εναλλακτική λύση θα ήταν να διαλυθεί η ευρωζώνη και να υποφέρει το εμπόριο σε όλες τις χώρες. Με την ομιλία του ο Τρισέ έκανε το πρώτο βήμα, το επόμενο ανήκει στους ευρωπαίους ηγέτες.

Ελλάδα vs Αργεντινή

Σήμερα στην Ελλάδα βρισκόμαστε στην πλήρη εξέλιξη της κρίσης με τις σημαντικότερες αποφάσεις να λαμβάνονται μέχρι τέλος του έτους. Υπάρχει ένα ποσοστό οικονομολόγων που παρουσιάζει την πτώχευση-χρεοκοπία και επιστροφή στη δραχμή ως λύση δείχνοντας ως παράδειγμα την περίπτωση της Αργεντινής. Ξεχνώντας να εστιάσουν τις διαφορές που παρουσιάζουν οι δύο οικονομίες και η σημερινή οικονομική κατάσταση.

Η Αργεντινή κήρυξε στάση πληρωμών το 2001. Εν έτη 2011 οι συνέπειες τις χρεοκοπίας εξακολουθούν να υφίστανται. Η Αργεντινή δέκα χρόνια μετά παραμένει αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές, όμως απολαμβάνει τις ωφέλειες ενός υποτιμημένου εγχωρίου νομίσματός της. Το πλεονέκτημα της υποτίμησης είναι και αυτό το οποίο εμφανίζεται και ως τη “σωτηρία” της Ελλάδας από τον φαύλο κύκλο της κρίσης χρέους που έχει μπει. Με μία πιο προσεκτική ματιά όμως μπορεί κανείς εύκολα να αντιστρέψει αυτό το επιχείρημα συγκριτικά με την περίπτωση της Αργεντινής, η οποία είναι μεγάλος εξαγωγέας αγροτικών προϊόντων και διατηρεί ένα μεγάλο πλεόνασμα εξαγωγών. Στην αντίθετη γραμμή βρίσκεται η Ελλάδα συντηρώντας ένα έλλειμμα κοντά στο 7-8%  και ένα διαρκές εμπορικό έλλειμμα ταυτοχρόνως. Όταν χρεοκόπησε η Αργεντινή είχε ένα έλλειμμα 3,2% του ΑΕΠ και το χρέος της ήταν στο 54%. Το έλλειμμα στην Ελλάδα το τέλος του 2010 ήταν 10,5% και το χρέος στο 134%.

« Το μεγάλο πρόβλημα της Ελλάδας είναι ότι έχει ένα ισχυρό νόμισμα, πολύ ισχυρότερο από την παραγωγικότητα της» λέει ο Έρικ Ραίτοντεϊλ οικονομολόγος στην εταιρεία συμβούλων Econviews. Γι’αυτό το λόγο και η στρατηγική της υποτίμησης εμφανίζεται και ως σωτήρια λύση. Όμως κάτι τέτοιο στην περίπτωση της Ελλάδας δεν ισχύει. Η Αργεντινή είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς σόγιας διεθνώς. Η τιμή της σόγιας αυξήθηκε από 200 δολάρια το 2003 στα 500, γεγονός που ευνόησε ιδιαίτερα την οικονομία της. Θα είναι λάθος να προσδοκούμε κάτι ανάλογο σε περίπτωση χρεοκοπίας της Ελλάδας. Αυτό το οποίο μπορούμε να έχουμε ως μάθημα από την χρεοκοπία της Αργεντινής είναι να μην την επαναλάβουμε.

Μερικές σκέψεις

Το μεσοπρόθεσμο πέρασε.. Και τώρα??

Πρέπει να πανηγυρίσουμε γιατί σωθήκαμε ή μήπως να βάλουμε τα κλάματα για τη σωτηρία μας?

Η αλήθεια είναι ότι είχαμε αρκετά δάκρυα αυτές τις μέρες.

Άλλα εξαιτίας των χημικών έξω από την πλατεία συντάγματος και άλλα εξαιτίας  της κατάστασης που επικράτησε μέσα στη βουλή κατά τη διάρκεια ψήφισης του μεσοπρόθεσμου.

Το μεσοπρόθεσμο πέρασε με τον εκβιασμό ή το ψηφίζεις ή χρεοκοπούμε. Γι’αυτό και κατά τη γνώμη μου ήταν για κλάματα η χθεσινή συνεδρίαση.

Η βουλή υπερψήφισε ένα πρόγραμμα το οποίο θα αποτύχει γιατί οι προβλέψεις του είναι υπερεκτιμημένες (προβλέπονται πρόσθετα μέτρα-έσοδα 1δις. ανά μήνα μέχρι το τέλος του έτους*) αλλά ακόμα και στην περίπτωση που εφαρμοστεί στο 100% και πετύχει, πάλι δε θα οδηγηθούμε στην έξοδο από την κρίση. Αφού το 2015 το χρέος μας θα εξακολουθεί να βρίσκεται πάνω από το 160% του ΑΕΠ. Το μόνο που θα έχουμε καταφέρει είναι να έχουμε ξεπουλήσει οποιαδήποτε κερδοφόρα δημόσια επιχείρηση, να έχουμε σταθεροποιήσει την ανεργία σε ένα υψηλότερο επίπεδο και να έχουμε μειώσει το προσωπικό μας επίπεδο διαβίωσης.

Ένα είναι βέβαιο αυτή τη στιγμή. Το πρόβλημα χρέους και τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας παραμένουν.

Η χώρα μας συνεχίζει να παράγει ελλείμματα, διογκώνοντας το ήδη μεγάλο χρέος και το κομματικό συμφέρον συνεχίζει να υπερνικά την κοινή λογική.

Το σημερινό πολιτικό σύστημα καλείται να οδηγήσει την χώρα έξω από την κρίση. Όμως για να γίνει αυτό χρειάζεται να έρθει αντιμέτωπο, και να καταστρέψει εν μέρει, το Κράτος το οποίο δημιούργησε. Και εδώ ερχόμαστε στο σημερινό πολιτικό αδιέξοδο.

Σήμερα κερδίσαμε χρόνο. Τόσο εμείς όσο και η ευρωπαϊκή ένωση. Το ζήτημα όμως δεν είναι να προχωρείς στα τυφλά κερδίζοντας χρόνο αγνοώντας και μεταθέτοντας τα προβλήματα που πρέπει να λύσεις. Το βάρος αυτής της καθυστέρησης έρχεται καθημερινά και μεγαλώνει τα προβλήματα.

Η Ελλάδα πρέπει να αναζητήσει μία ευρωπαϊκή λύση. Συνδυασμένη με τις αλλαγές και τομές που πρέπει να κάνει προς μία παραγωγική και αναπτυξιακή κατεύθυνση στο εσωτερικό της. Και αυτή η λύση δεν μπορεί να προκύψει υπακούοντας σε ψευτοδιλήμματα.

Οι καιροί ου μενετοί